Phân tích sinh hóa nhựa sơn

 Sinh hóa nhựa sơn

Nhựa sơn c̣n được ít các nhà sinh hóa chú trọng nghiên cứu. Năm 1892 S. Ishimatsu đă nghiên cứu sớm nhất tại Nhật Bản. Sau đó đến Pháp gồm có Bertrand (1834) và Georges Brooks (1934). Năm 1959 Nguyễn Quy tại Cục Kiểm nghiệm Trung Ương và Trần Vĩnh Diệu, Lê thị Phái Trường Đại học bách khoa năm 1979, cũng đă thông báo kết quả nghiên cứu đầu tiên về nhựa sơn Việt Nam.

Theo Brooks, trong cuốn sách Chất laccase và laccol “ Nhựa sơn màu trắng sữa, có mùi hơi chua của adid buturic để sau 3 -4 năm có mùi chua như dấm. Hàm lượng acid acetic là 0.27 %, tủ trọng chất nhựa là 1,151 ở nhiệt độ 18 0 C. Khi tiếp xúc với không khí, chất nhựa chuyển màu nâu, trên mặt hình thành một lớp màng rất mỏng đen nhánh, nhưng rất bền vững, không tan trong những dung môi thông thường, ngay cả ở những dung môi acid hay alcalin. Do đó nhựa sơn được dùng để sơn trên mặt gỗ, kim khí, giấy vải, giấy xi măng … thành một màng mỏng đen nhánh rất bền vững”.

Công thức hóa học của chất laccol (urushiol) là

 

R=(CH2)14CH3 hay

R=(CH2)7CH=CH(CH2)5CH3 hay

R=(CH2)7CH=CHCH2CH=CH(CH2)2CH3 hay

R=(CH2)7CH=CHCH2CH=CHCH=CHCH3 hay

R = (CH2)7CH=CHCH2CH=CHCH2CH=CH2

Theo kết quả nghiên cứu của Trần Vĩnh Diệu và Lê Thị Phái (1979) thành phần nhựa sơn Hạ Ḥa ở Phú Thọ (cây 5 tuổi) bảo quản trong bình thủy tinh màu có nắp đậy kín, xác định theo phương pháp của Brooks như sau:

Laccol             25 – 36 %

Glucid, men    21 – 22 %

Laccase và tạp chất                

Nước               39 – 40 %

Phần chứa glucid, laccaase của sơn ta cao hơn sơn Nhật Bản khoảng 4 lần. Caaus tạo h?a học của laccase là protéin đồng.

 

Kết luận của tác giả là:

 

a)  Phần laccophenol của sơn ta chỉ bao gồm một cấu tử chủ yếu là laccol

b)  Sau một thời gian lắng đọng tự nhiên 2 -5 năm dùng toluene tách lấy phần laccol kỹ thuật rồi tiếp tục bảo quản 6 – 12 tháng thì tạo thành oligomere laccol có tỷ lệ thuận với thời gian (hàm lượng và khối lượng phân tử).

c)                                                            Kết quả phân tích thành phần nguyên tố, hàm lượng nhôm hydroxyphenol, hàm lượng liên kết đôI và khối lượng phân tử, phù hợp với công thức của G. Brooks.

 

Phương pháp phân tích laccol

Ngoài phương pháp phân tích hóa học chính quy, còn có phương pháp cảm quan dùng ch́a khuấy và phương pháp nấu sơn, dùng trong thu mua sơn tương đối đơn giản để đánh giá phẩm cấp, tiêu chuẩn phân loại theo kinh nghiệm lâu năm và định giá thu mua.